Wczesna diagnostyka, leczenie i rehabilitacja szansą na powrót do pracy.

25 września, godz. 14:00

Najważniejsze zagadnienia będące przedmiotem wystąpień prelegentów

Wprowadzenia w temat dokonała prof. Anna Wilmowska-Pietruszyńska. Postawiła tezę, iż polski system ochrony zdrowia wymaga podjęcia działań poprawiających zakres diagnostyki, leczenia i rehabilitacji kompleksowej, przywracających osoby na rynek pracy. Profesor podkreśliła, że zbudowanie zoptymalizowanego i skoncentrowanego systemu ochrony zdrowia jest możliwe poprzez połączenie ZUS, KRUS i NFZ. Proponowane rozwiązanie ma na celu przywrócenie do pracy zawodowej, w najkrótszym czasie, osób poszkodowanych z powodu wypadku lub choroby, poprzez stworzenie im warunków do szybkiego odzyskania zdrowia i zdolności do pracy. Dzięki szybkiej diagnozie, sprawnemu i skutecznemu leczeniu oraz niezwłocznej, kompleksowej rehabilitacji (tzn. medycznej, społecznej i zawodowej).

Obecny wadliwy system w połaczeniu ze złym stanem zdrowia pacjenta powodują wzrost wydatków publicznych na długotrwałe diagnozowanie i nieskuteczne leczenie. Wskutek tego osoba chora po wielomiesięcznym „leczeniu” nie wraca do pracy zawodowej, a trwale opuszcza rynek pracy, staje się rencistą i przez wiele lat pobiera świadczenia z ZUS, nie płacąc tym samym składek i podatków. W swojej prezentacji prof. Wilmowska-Pietruszyńska pokazała pełną analizę czasu i kosztów związanych z zasiłkiem chorobowym, świadczeniem rehabilitacyjnym i rentą z tytułu niezdolności do pracy.

Z kolei dr Mieczysław Błoński omówił temat: „Konieczność kompleksowej naprawy polskiego systemu ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego następstw chorób i  urazów”. Według międzynarodowych rankingów, polski system ochrony zdrowia zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie i niskie wśród ogółu krajów rozwiniętych. Niskie wydatki publiczne na ochronę zdrowia w Polsce na jednego mieszkańca, stanowią około 5% PKB (a razem z wydatkami prywatnymi około 7%). Według Raportu OECD i Komisji Europejskiej „Health at a Glance. Europe 2022”, łączne średnie wydatki na zdrowie w przeliczeniu na głowę mieszkańca wynoszą w UE – 3159 Euro, a w Polsce – 1591 Euro. Głównymi przyczynami złego funkcjonowania systemu zdrowia są również: wstępne i fragmentaryczne leczenie w POZ-ach, brak nadzoru nad przebiegiem dalszego leczenia przez inne placówki medyczne oraz brak realnej współpracy POZ-ów z oddziałami ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. To wszystko razem powoduje zbyt długie i często nieskuteczne leczenie, mimo dużej liczby kosztownych hospitalizacji.

Zagadnienie czasowej i długotrwałej niezdolności do pracy w następstwie choroby lub urazu, w tym wypłaty świadczeń pieniężnych z systemu zabezpieczenia społecznego w latach 2020-2022, zostało omówione przez Dorotę Bieniasz – Członka Zarządu ZUS. Zwróciła ona uwagę na dane statystyczne i aspekt kosztowy po stronie ZUS, w kontekście niezdolności do pracy.

Ocena aktualnego stanu aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami w Polsce była tematem wystąpienia Pawła Wdówika – Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Zwrócił on uwagę na konieczność edukacji i możliwości włączenia osób z niepełnosprawnością w normalne życie zawodowe i społeczne.

Z kolei działania PFRON w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej omówił Tomasz Maruszewski. Zaprezentował aktualnie funkcjonujące programy i konkursy. Przedstawił nakłady finansowe w latach 2020-2022 na aktywizację zawodową osób z
niepełnosprawnością.

Ponadto prof. Anna Wilmowska-Pietruszyńska zaprezentowała wyniki projektu: „Rehabilitacja kompleksowa” realizowanego z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy. Powrót do pracy RTW jest pojęciem obejmującym wszystkie procedury i inicjatywy mające na celu ułatwienie reintegracji w miejscu pracy osób, u których stwierdza się obniżoną zdolność do pracy lub wydajność, czy to z powodu niepełnosprawności, choroby, czy ze względu na wiek. Koncepcja powrotu do pracy dobrze wpisuje się w obecną sytuację polityczną utrzymywania stabilności systemów zabezpieczenia społecznego, ograniczania ekonomicznych skutków absencji chorobowej oraz niewłaściwego powrotu do pracy, prowadzącego do bezrobocia, rent inwalidzkich oraz wcześniejszej emerytury. Rehabilitacja jest procesem medyczno-społecznym, który dąży do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych.

Z kolei Ralf Hermes przedstawił niemiecki system funkcjonowania, finansowania oraz
świadczenia Kas Chorych. Jest to jeden z najlepszych na świecie systemów, z uwagi na
stosunkowo krótkie okresy oczekiwania – do specjalisty w ciągu jednego miesiąca, do lekarza rodzinnego zazwyczaj tego samego dnia. Nie są natomiast znane okresy oczekiwania na operacje. Fundusz Zdrowia jest państwowym organem rozdzielającym pieniądze, wypłacającym kasom chorych podstawowe, zryczałtowane stawki za ubezpieczonego. Wysokość stawki jest zależna od wieku, płci i stanu zdrowia ubezpieczonych. Ogólna wysokość składki na ustawowe ubezpieczenie wynosi obecnie 14,6%. Osoby ubezpieczone mają prawo do leczenia, które zaspakaja potrzeby, odpowiada ogólnie uznanemu stanowi nauk medycznych i musi być zgodne z zasadą efektywności ekonomicznej. Świadczenia są udzielane jako świadczenia rzeczowe i usługi, obejmują również świadczenia pieniężne

Podsumowanie debaty
Debata dotyczyła potrzeby wprowadzenia systemowych zmian, niezbędnych do tego, aby w naszym kraju powrót do zdrowia po wypadku czy chorobie był stosunkowo szybki. Tylko efektywne leczenie pacjenta skraca czas potrzebny do odzyskania przez niego sprawności w życiu społecznym, jak i zawodowym. Stanowi wtedy także mniejsze obciążenie dla funduszy publicznych, z których finansowane są nie tylko terapie medyczne, ale także świadczenia należne w czasie choroby. Wymaga to jednak zmiany w polskim systemie opieki medycznej i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Jego podstawowym mankamentem jest brak optymalizacji leczenia, wynikający z braku ogólnopolskiego elektronicznego systemu, w którym zebrana byłaby dokumentacja medyczna i dane epidemiologiczne czy braku efektywnego systemu oceny jakości świadczeń, co przekładałoby się na zapłatę za ich wykonanie. Wraz z brakami kadrowymi oznacza to wielomiesięczne kolejki oczekiwania na świadczenia medyczne. Przedłużające się leczenie finansowane przez NFZ, wpływa na wysokość świadczeń wypłacanych z ZUS czy KRUS w okresie niezdolności do pracy. Co ważne trwają już pilotaże kompleksowej rehabilitacji finansowane przez PFRON i ZUS. Projekt
współorganizowany przez CIOP przynosi bardzo pozytywne efekty w zakresie aktywizacji zawodowej niepełnosprawnych.

• Głównym kierunkiem działań powinno być skonsolidowanie w systemie ochrony
  zdrowia środków publicznych pozostających w dyspozycji ZUS, NFZ, KRUS, PFRON budżetu państwa i samorządów, środków UE, funduszy norweskich i innych.
• Utworzenie specjalnego programu szybkiego powrotu na rynek pracy dla osób w
  wieku produkcyjnym – obejmującego diagnostykę, leczenie, orzecznictwo i
  kompleksową rehabilitację.
• Uruchomienie ośrodków kompleksowej rehabilitacji, przygotowujących osoby
  poszkodowane do powrotu na rynek pracy.
• Skonsolidowanie systemu orzecznictwa, ujednolicenie zasad i trybu orzekania.
  Obecnie jest on rozproszony w kilku instytucjach, nierzadko niesprawnych,
  kosztownych i nieefektywnych. System powinien być nastawiony na dwa cele:
  1) skierowanie do ośrodka rehabilitacji kompleksowej w celu przywrócenia zdolności do pracy w posiadanym lub nowo wyuczonym zawodzie, 2) na udzielenie świadczenia finansowego i świadczeń rzeczowych, pomagających utrzymać zdrowie.