Dialog o gospodarce 2022

Rosyjska inwazja na Ukrainę przyniosła energetyczne otrzeźwienie i podkreśliła konieczność przechodzenia z węglowodorów do odnawialnych źródeł energii, co wpisuje się w unijną politykę Zielonego Ładu, a także w oczekiwania społeczne oraz, w coraz większym stopniu, oczekiwania biznesu. Jednocześnie nastąpił znaczący wzrost kosztów energii i jej nośników, co zagraża funkcjonowaniu zarówno przedsiębiorstw z sektorów energochłonnych, jak i całej gospodarki. W tej sytuacji niezbędne jest podjęcie działań mitygujących wzrost cen dla przedsiębiorców, jak zapewnienie wsparcia płynnościowego oraz obniżenie kosztów działalności przez redukcję bądź eliminację rozmaitych opłat, w szczególności powiązanych z energią. Dodatkowo należy zmodyfikować ograniczenia w poborze gazu i dostosować je do specyfiku przemysłu, poprzez wprowadzenie m.in. ograniczeń tygodniowych bądź dłuższych, w miejsce rozliczania godzinowego, a także mechanizm DSR – dobrowolne ograniczenia zapotrzebowania na gaz za wynagrodzeniem, wzorem rynku energii elektrycznej. Działania średnio i długoterminowe dotyczą głównie obszaru OZE. Musimy ponownie odbyć merytoryczną dyskusję o wpływie OZE na bezpieczeństwo energetyczne Polski oraz barierach rozwoju OZE w naszym w kraju, od zagospodarowania przestrzennego, przez liberalizację zasady 10H dla lądowych farm wiatrowych, po przyłączenia do sieci. Potrzebujemy zaangażować przemysł w autoprodukcję energii z OZE – a do tego niezbędne są regulacje ułatwiające takie działanie oraz zagwarantowanie źródeł finansowania dla tych, którzy nie są w stanie pokryć całości kosztów inwestycyjnych.

Osiągnięcie istotnej poprawy jakości i dostępności świadczeń ochrony zdrowotnej nie będzie możliwe bez zapewnienia dodatkowych środków finansowych na realizację tego celu, jak również zwiększenia efektywności alokacji dostępnych już zasobów. Przyjęta w ubiegłym roku w ramach Polskiego Ładu nowelizacja ustawy o świadczeniach zdrowotnych przewiduje systematyczny wzrost publicznych nakładów, do poziomu 7% PKB w 2027 r. Mimo uchwalonych rozwiązań legislacyjnych, wciąż pozostaje wiele niewiadomych. Źródła finansowania zwiększonych wydatków na zdrowie nie zostały bowiem określone – w konsekwencji, aby ustawowe zapisy zostały faktycznie zrealizowane, konieczne będzie zapewnienie dodatkowych 54 mld zł rocznie. Już teraz należy zatem podjąć dyskusję na temat kierunków przyszłych reform systemu publicznego finansowania ochrony zdrowia, uwzględniając implikacje wyboru modelu opartego o zwiększanie bezpośrednich dotacji budżetu państwa lub też zapewnianie dodatkowych źródeł dochodów Narodowego Funduszu Zdrowia.

Jesteśmy świadkami jednej z największych transformacji światowej gospodarki w ostatnich stu latach. Wojna, przerwane łańcuchy dostaw, wahania cen energii oraz niespotykane wcześniej interwencje rządów próbujących ratować gospodarkę – to wszystko sprawia, że po pandemii nie możemy wrócić do business as usual. Z drugiej strony deglobalizacja stwarza niesamowitą szansę dla polskich firm, które mogą zająć miejsce zagranicznej konkurencji. Od co najmniej kilku lat toczy się ożywiona dyskusja o nearshoringu, czyli skracaniu łańcuchów dostaw oraz reshoringu, a więc relokacji produkcji do kraju macierzystego.

W skrócie: rośnie znaczenie bezpieczeństwa łańcuchów dostaw i jest to szansa dla polskich firm, które już w przeszłości udowodniły, że mogą np. stanowić podporę niemieckiej branży automotive.

Żeby tego dokonać niezbędny jest kapitał na rozwój bądź ekspansję zagraniczną. Po lockdownie ani firmy ani rządy nie mają tych środków więc pojawia się pytanie w jaki sposób zapewnić sobie środki na rozwój. System bankowy może zapełnić lukę i po raz kolejny odegrać kluczową rolę w ekspansji polskich firm. W niepewnej sytuacji nie jest to jednak proste zadanie. Kluczowe jest uwzględnienie ryzyka i odpowiedni dobór wspieranych kierunków i produktów. Tym bardziej, że same banki z uwagi na załamanie na rynku hipotecznym mają pewne problemy. Banki mają więc szansę odegrać kluczową rolę w rozwoju i ekspansji firm, jednak ograniczone zasoby sprawiają, że muszą tego dokonać mądrze – koncentrując się tam gdzie wniosą największą wartość dodaną bez narażania się na zbyt duże ryzyko.

Budownictwo, w szerokim jego zakresie, jest szczególnie podatne na koniunkturę rynkową. Jest uzależnione od łańcuchów dostaw krajowych i międzynarodowych, sytuacji na rynku pracy, sytuacji finansowej inwestorów publicznych i prywatnych oraz ich chęci do inwestowania, kosztów pracy, kosztów materiałów, urządzeń i maszyn budowlanych, etc. Wszystkie powyższe elementy występuję i wpływają, w obecnej chwili, ze zdwojoną siłą na sytuację budownictwa w Polsce. Do tego dochodzi jeszcze konflikt zbrojny na Ukrainie, który w znacznym stopniu determinuje sytuację gospodarczą i społeczną.

Jaki jest stan inwestycji liniowych i punktowych w pięciu zasadniczych obszarach budownictwa: drogi, koleje, energetyka, budownictwo hydrotechniczne, budownictwo kubaturowe i przemysłowe. Czy występują poważne zagrożenia realizacji inwestycji w toku? Co nas czeka w krótkiej perspektywie i w perspektywie do końca dekady – czy zagrożone są plany strategiczne, a może nawet te krótkoterminowe? Czy mamy lub możemy mieć wpływ na to co nas czeka w infrastrukturze i budownictwie? Jakie zagrożenia niesie w najbliższym okresie trwający konflikt na Ukrainie, ale też i szanse po jego zakończeniu, – czy nadzieje polskich firm na udział w odbudowie są nadziejami realnymi?

Mimo upływu niemal dwóch dekad od wejścia Polski do UE i stania się naszej gospodarki częścią unijnego wspólnego rynku, udział sektora MŚP w transgranicznej wymianie handlowej oraz sprzedaży usług jest niezadowalający. Przedsiębiorcy skupiają się głównie na rynku krajowym, a czasem na rynkach lokalnych, choć – dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii cyfrowych oraz powszechnemu dostępowi do Internetu – dostępne są narzędzia pozwalające na dotarcie do milionów klientów (konsumentów i kontrahentów) poza granicami Polski. Sektor e-commerce notował dwucyfrowy wzrost rok do roku, jednak od momentu wybuchu pandemii koronawirusa tempo tego wzrostu jeszcze wzrosło, ponieważ konsumenci zwrócili się ku zakupom w sieci na znacznie większą skalę. Co trzeba zrobić, by skorzystać z tej wznoszącej fali i zwiększyć zaangażowanie polskiego sektora MŚP w eksport? Jaką rolę mogą odegrać w tym instytucje państwowe, a jaką platformy zakupowe?

Kluczowym czynnikiem warunkującym dobry stan zdrowia społeczeństwa jest nie tylko sprawnie funkcjonujący system ochrony zdrowia, ale również efektywnie wdrażane polityki zdrowia publicznego. W ostatnich latach szczególną skuteczność w tym zakresie dowiodło podejście oparte o redukcję szkodliwości. Zamiast dążenia do całkowitej eliminacji określonych zachowań negatywnie wpływających na stan zdrowia populacji, co zazwyczaj w praktyce okazuje się nieosiągalne, strategia ta koncentruje się na minimalizacji szkód związanych z ich występowaniem – co w praktyce przynosi znacznie bardziej pozytywne rezultaty. Państwo, poprzez regulacje ustawowe, dotyczące m.in. podatku akcyzowego oraz innych podatków pośrednich, może korzystnie oddziaływać na stan zdrowia społeczeństwa, poprzez różnicowanie stawek opodatkowania w zależności od stopnia szkodliwości określonych wyrobów. Celem dyskusji w ramach panelu będzie ocena efektywności polityki prozdrowotnej realizowanej w Polsce za pomocą regulacji prawnych oraz wypracowanie rekomendacji w tym obszarze.

Przyjęta przez rząd „Strategia na rzecz osób z niepełnosprawnościami 2021-2030” daje nadzieję, że polityka państwa skierowana będzie na skuteczne włączenie osób z niepełnosprawnościami w życie społeczne i zawodowe. Niestety, mimo optymistycznego trendu, poziom aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych pozostaje znacząco niższy w stosunku do osób sprawnych. Oznacza to, że obecne działania na rzecz aktywizacji osób z niepełnosprawnościami są niewystarczające. Kluczową rolę w osiągnięciu tego celu odgrywają m.in. szkoły zawodowe branżowe oraz pracodawcy, którzy przy wsparciu instytucji państwa są w stanie oferować miejsca pracy. Tym samym są gwarantem jednej z najlepszej rehabilitacji dla osób z niepełnosprawnościami – rehabilitacji zawodowej i społecznej.

Debata „Rynek pracy osób z niepełnosprawnościami – szanse i zagrożenia” ma wskazać niezbędne kierunki, zmiany przepisów prawnych, mechanizmów wspierających zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami, jak również uwypuklić przyczyny blokujące ich aktywność zawodową.

Do czynników mających współcześnie wiodące znaczenie w kreowaniu pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw można zaliczyć ich liczbę, wielkość i strukturę; zróżnicowanie oferty produktowej; stopień nasycenia rynku; postęp technologiczny; odporność na zmiany zachodzące w otoczeniu. Ważną rolę odgrywa kapitał ludzki. Traktowany jest jako najcenniejszy element zasobów przedsiębiorstwa, o który należy dbać tworząc godziwe warunki pracy i oferując legalne, zgodne z prawem zatrudnienie. W przeciwnym razie, gdy dochodzi do nadużyć w kreowaniu podstaw prawnych świadczenia pracy, pojawia się niezdrowa konkurencja. Przedsiębiorcy obniżając koszty pracy wbrew obowiązującym przepisom są w stanie oferować tańszą usługę lub produkt, ale postępują nieuczciwie wobec tych, którzy działają zgodnie z prawem i przyjmują na siebie obciążenia ponosząc ryzyka: ekonomiczne, socjalne, osobowe.

Celem dyskusji panelowej jest identyfikacja najczęściej spotykanych nieprawidłowości na rynku pracy i poszukiwanie rozwiązań, aby je zlikwidować. W obszarze zatrudnienia głównym problemem jest zastępowanie umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, które są tańszą i bardziej elastyczną formą wykonywania powierzonych obowiązków. W sytuacji, gdy są spełnione cechy stosunku pracy, niedopuszczalne jest kreowanie przez strony innej więzi prawnej. Zatrudnienie w warunkach właściwych prawu pracy nie może być inaczej rozumiane, i to bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. W wielu przypadkach praktyka wygląda inaczej. Tracą na tym nie tylko pracownicy, ale też sami pracodawcy, bowiem dochodzi do naruszenia zasad konkurencyjności, uczciwego obrotu gospodarczego i słusznych interesów konsumentów.

Klauzula zatrudnieniowa ma zasadnicze znaczenie w zamówieniach publicznych. Wśród wymogów związanych z realizacją przez wykonawcę lub podwykonawcę zamówienia wskazany jest warunek wykonywania czynności na podstawie stosunku pracy przez skierowane osoby, jeśli ich praca odbywa się w sposób określony w art. 22 Kodeksu pracy, a więc pod kierownictwem, w wyznaczonym miejscu i czasie, odpłatnie i osobiście. Zatem nie ma przyzwolenia na praktykę zawierania umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy jest to nieuzasadnione charakterem stosunku. Uznawanie niepracowniczego statusu pracownika skutkuje zaburzeniem konkurencyjności, bo oznacza, że wykonując pracę taka osoba ma zdecydowanie mniej korzystny status prawny (np. brak prawa do urlopu, ochrony wynagrodzenia i stosowania norm czasu pracy), natomiast zatrudniający ją podmiot ponosi mniejsze koszty, osiągając te same korzyści, co z pracy pracownika wykonującego powierzone mu czynności na podstawie umowy o pracę.

Uczestnicy dyskusji panelowej zdiagnozują sytuację na rynku pracy, pokażą praktyki nieuczciwych działań i przedstawią rozwiązania naprawcze na podstawie własnej wiedzy i doświadczeń. Ważną część panelu będzie stanowiła analiza propozycji dotyczących przeciwdziałania nadużywaniu umów cywilnoprawnych oraz zwalczania szarej strefy. Tematem debaty będzie też zwrócenie uwagi na jakość stanowionego prawa i jego przestrzeganie, skuteczność kontroli prowadzonej przez organy państwowe i linię orzecznictwa sądowego w zakresie prawidłowości stosowania podstaw prawnych zatrudnienia.

Celem debaty jest podjęcie dyskusji na temat kierunków rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej, jak też wskazanie źródeł finansowania rolnictwa i gospodarki rolnej w nowej perspektywie finansowej. Ważnym elementem tej dyskusji będzie również „Pakt dla obszarów wiejskich”, źródła ryzyka i ich dywersyfikacja oraz rosnące koszty produkcji surowców rolnych, paliw i energii i ich wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe i paszowe.

Efektem debaty mają być konkluzje dotyczące budowania stabilności tej tak ważnej gałęzi gospodarki.

Instrumenty bezgotówkowe jako narzędzie efektywnej kontroli, redukcji kosztów administracyjnych oraz eliminowania szarej strefy ¬– Jakich dodatkowych świadczeń od swoich pracodawców oczekują pracownicy? – Dostępność, wygoda i gwarancja celowości w bezgotówkowych instrumentach realizacji świadczeń pracowniczych – Rola państwa w kształtowaniu rozwiązań ułatwiających zapewnianie w firmach świadczeń pozapłacowych dla zatrudnionych (zachęty podatkowe i składkowe, ramy regulacyjne) ¬– Znaczenie zakładowych funduszy świadczeń socjalnych (ZFŚS) w zabezpieczaniu i poprawie sytuacji pracowników ¬– Wyzwania i możliwe rozwiązania w związku z uruchomieniem programów wsparcia żywnościowego w ramach nowej perspektywy finansowej UE, jak również innych form wsparcia realizowanych przez ośrodki pomocy społecznej – Potencjał wykorzystania instrumentów bezgotówkowych w systemach wsparcia społecznego – Budowa przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku pracy poprzez nowoczesne instrumenty pozapłacowe – Rynek pracy w obliczu wysokiej inflacji i spowolnienia gospodarczego, zagrożenia i rozwiązania